Het ideale energiecontract: dynamische prijzen

Dynamische prijs, vast contract, leveranciers, producent… Wat is wat?

First things first: Op de energiemarkt zijn verschillende partijen actief. Jij als klant bent een van die partijen, en jouw leverancier uiteraard ook. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is de leverancier nìet dezelfde partij als producent. 

De leverancier dient in te schatten hoeveel energie al zijn klanten zullen verbruiken, en moet voor elk moment op de dag voldoende energie aankopen om al die klanten te voorzien van energie. Die energie kopen de leveranciers aan bij producenten. Dat kunnen ze zowel heel erg lang op voorhand doen (soms 2-3 jaar van tevoren) alsook soms slechts 1 dag (of nog minder) voor het moment van levering.

De producent is de partij die de energie daadwerkelijk produceert, en dus verkoopt aan de leveranciers. 

Ongeveer 1/3e van alle elektriciteit die morgen geleverd zal worden, wordt pas vandaag verhandeld. Dat wil zeggen dat er vandaag een volume en prijs wordt afgesproken voor elk uur van levering van morgen. Die groothandelsprijzen, ook wel dynamische prijzen genoemd, zijn vrij te raadplegen via verschillende bronnen, waaronder op de website van Elia. Elke dag rond 13u zijn de prijzen van morgen bekend.

Die uurprijzen lijken soms te moeilijk voor de doorsnee klant, en omwille hiervan (en het feit dat een analoge meter niet overweg kan met uurprijzen) herverpakken de leveranciers deze uurprijzen tot eenvoudig begrijpbare contracttypes. Deze lichten we even toe.

Vast contract

Bij een vast contract krijg jij van de leverancier de belofte van een bepaalde aankoopprijs, en dat die prijs het komende jaar (of de komende 3 jaar) niet zal wijzigen. Nochtans zagen we eerder al dat ongeveer 1/3e van het volume slechts 1 dag van tevoren aangekocht wordt door de leveranciers; de kosten voor jouw leverancier zijn dus ook slechts 1 dag van tevoren gekend. Als de marktprijs stijgt, dan moet de leverancier dus meer betalen voor de energie die in jouw contract een (beloofde) vaste prijs had. Dit houdt dus een tweedelig groot risico in voor de leverancier:

• Als de marktprijs stijgt dan moet de leverancier dure energie kopen op de energiemarkt, en die tegen een (te) goedkope prijs aan jou leveren. De leverancier mag een lopend contract niet zomaar opzeggen (consumentenbescherming)
• Als de marktprijs daalt kan jij op eender welk moment jouw contract annuleren. De leverancier zou winst kunnen maken als je jouw contract tot einde datum aanhoudt, maar je bent hiertoe niet verplicht.

Dit is een bedrijfsrisico, en dat wordt doorgerekend aan de klant. 

Op moment van schrijven bedraagt de gemiddelde groothandelsprijs van de voorbije 12 maanden €121,7/MWh; dat is 12,17cent/kWh. (gemiddelde gebaseerd op de periode november 2022 t.e.m. oktober 2023)

Vandaag (november 2023) een vast contract afsluiten voor de komende 12 maanden kan bij verschillende leveranciers. We lichten daarvan 3 willekeurige leveranciers toe:

Is een vast contract de beste optie? Dat zou goed kunnen, maar het kan ook zeker niet zo zijn. Pas nà afloop van het contract kan je met zekerheid stellen of het de foute keuze, of net de beste keuze was. Tijdens de Oekraïnecrisis stegen de marktprijzen ongelooflijk hard, van pakweg 3 à 5cent/kWh tot maar liefst 80 à 90cent/kWh (In dit artikel spreken we telkens over bedragen excl. btw, en enkel en alleen over de energiecomponent. Heffingen, distributie, transport,… laten we buiten beschouwing.)

Wie toen nog een vast contract had dat 3 jaar liep (bvb van november 2020 tot oktober 2023) voelde letterlijk niets van die crisis. Wie echter in september 2022 een vast contract afsloot, bijvoorbeeld bij Luminus aan 72,4cent/kWh betaalde een jaar lang tot wel 6 keer de effectieve marktprijs; hierboven zagen we immers dat de gemiddelde dynamische prijs slechts 12,17cent/kWh was.

Een vast contract is dus zeker niet altijd de beste keuze. Hoewel het voor gemoedsrust zou kunnen zorgen kan het tegelijk betekenen dat je (veel) te veel betaalt.

Variabel contract

Bij een variabel contract spreek je met jouw leverancier geen prijs af, maar wel een prijsformule, alsook een looptijd van je contract. Bvb 1 jaar, of 3 jaar. De looptijd van het contract is geen verplichting van hoe lang jij verplicht bij jouw leverancier moet blijven, maar wel een garantie van hoe lang die tariefformule ongewijzigd blijft. 

Zo’n formule ziet er uit als: “indexatieparameter * factor + kost” Bovenop die formule betaal je ook nog een abonnementskost, of jaarlijkse (administratieve) bijdrage.

Een indexatieparameter kan zowel in het verleden liggen (belpex, Belpex RLP) alsook in de toekomst (Endex 303, Endex 101). Elke leverancier is verplicht om die indexatieparameters te publiceren op zijn website. Voor enkele grote leveranciers kan je die parameters – op moment van schrijven – hier vinden:

• Engie
• Eneco
• Luminus

Zonder te weten wat deze parameters inhouden is het moeilijk om een goede keuze te kunnen maken. 

Bij parameters als Endex 303 en Endex 101 is de prijs van jouw elektriciteit gekend vòòr het moment van levering. Op 31 maart bijvoorbeeld is de waarde van Endex 303 gekend, en die bepaalt de prijs voor de levering van april, mei en juni. Hetzelfde op 30 juni voor de 3 maanden erna. 

Bij parameters zoals belpex, en belpex RLP (soms vermeld als EPEX, EPEX DAM,…) ligt het anders. Die waarden zijn pas gekend nà het moment van levering. Op 31 maart ken je dus pas de prijs van de energie die je aangekocht hebt in de voorbije maand, tussen 1 en 31 maart dus. 

Die parameters zijn immers het rekenkundig (belpex) of gewogen (RLP) gemiddelde van alle uurprijzen van de voorbije maand. In zekere zin zou je kunnen stellen dat een variabel contract dus een afgeleide is van een dynamisch contract. Heb je een variabel contract dat gebaseerd is op het rekenkundig gemiddelde? Dan zal daar allicht een grote factor voor staan; zoals in het contract Engie Flow. Een contract dat gebaseerd is op een gewogen gemiddelde, zoals Eneco flex Zon en Wind heeft typischerwijs een lagere factor. 

Let wel: Dat gewogen gemiddelde geeft meer gewicht aan een aantal specifieke uren (denk aan 7u, 8u, 18u, 19u => meestal zijn dit de dure uren) en minder gewicht aan andere uren (denk aan 1u-6u & 11u-16u => meestal de goedkopere uren). Hierdoor ligt de waarde van “Belpex RLP” hoger dan de waarde van “Belpex”

Stijgen de uurprijzen? Dan stijgt jouw variabel contract dus onherroepelijk mee. Heb jij een thuisbatterij waardoor je bijna nooit iets verbruikt tussen 17u en 23u? Toch tellen deze uren mee voor de bepaling van jouw gemiddelde maandprijs.

Om het “herverpakken” van de groothandelsprijs te visualiseren hebben we de verschillende stappen in onderstaande grafiek gestopt:

1. De groothandelsprijs, die ook dient als basis voor een dynamisch contract, is het vertrekpunt van de berekening: de golvende blauwe lijn
2. We voegen de 24 uren van 1 dag samen tot 1 gemiddelde
3. We plakken de formules van de leveranciers over dit gemiddelde. Zo bekomen we een aankoopprijs (rood) en injectieprijs (groen) voor een tweevoudig uurtarief (dag-nacht) op het contract Engie Flow.

Bovenstaande afbeelding geeft dus weer op welke manier dat “herverpakken” gebeurt op dagbasis. De markt werkt echter niet op dagbasis, dus om een realistischer beeld te geven kijken we ook eens hoe dit er dan uit ziet op maandbasis.

Het allerbelangrijkste wat opvalt: zelfs als je helemaal niets zou sturen (wat we dus wel doen, uiteraard) is dat je bijna elke dag opnieuw goedkoper af bent met een dynamisch contract. Zelfs als je elke dag op het duurste uur zou verbruiken. Uiteraard zorgt de thuisbatterij ervoor dat we die uren net gaan ontwijken.

Soms is er zelfs sprake van negatieve uurprijzen. Deze trekken het maandgemiddelde omlaag. Het heeft echter geen zin om jouw thuisbatterij op deze uren bij te laden, want je wordt afgerekend op gemiddeldes; niet op de realiteit. De waarde van jouw injectie zakt mee, ook al heb je niet geïnjecteerd op een nacht met veel wind en negatieve prijzen. 

Het risico voor de leverancier is bij deze contracten zeer beperkt. Hij rekent immers de marktprijs van vorige maand door aan jouw verbruik van vorige maand met wat extra marge. Deze manier van leveren is vrijwel risicoloos, en is meestal goedkoper dan een vast contract. Hierboven zagen we immers dat een vast contract in november 2023 zo’n 20ct/kWh kost; voor variabel is dat vandaag de helft. Toch is een variabel contract ook geen goed alternatief voor een vast contract omwille van het gebrek aan een ontsnappingsroute: dure uren wegen door op uw aankoopprijs, goedkope uren trekken uw injectie omlaag. Hieraan kan je niets veranderen; ook niet door uw consumptiepatroon te wijzigen. Bij een dynamisch contract heb je die optie wel.

PS: wist je dat jouw maandvolumes volgens de standaard werkwijze *niet* aan de juiste maand toegewezen worden? Zelfs als je een digitale meter hebt is het zo dat jouw jaarvolume verdeeld wordt over de verschillende maanden van het jaar. Als je dus een ganse maand op reis gaat zal er dus tòch een aanzienlijk volume van jouw energie in die maand gealloceerd worden.

Dynamisch contract

Je hoort het al van ver aankomen: de oplossing zit hem in de dynamische contracten. 

Met dynamische prijzen krijg je rechtstreeks toegang tot de uurprijzen, of groothandelsprijzen. Aangezien deze dynamische prijzen 1 dag van tevoren bekend zijn (rond 13u) is het risico voor jou als klant ook zéér beperkt. Elke dag kan je rechtstreeks profiteren van de goedkope uren (aankoop, winter) of van de dure uren (verkoop, zomer)

Let wel: ook hier dien je rekening te houden met een prijsformule. Sommige leveranciers werken met een hoge abonnementskost, en nemen dan (bijna) geen marge op de energiecomponent (bvb: Engie) terwijl andere leveranciers werken met een lage abonnementskost, maar dan wel werken met een grote marge op de energiecomponent. (bvb: Frank Energie)

Op moment van schrijven kennen we volgende leveranciers en hun dynamische contracten:

*(1)De componenten kan je lezen als volgt:

• 0,085 * eSPOT => 15% onder de marktprijs (vaak gebruikt voor injectie)
• 0,1 * eSPOT => 100% van de marktprijs. Leverancier rekent geen marge aan
• 0,11343 * eSPOT => 113,43% van de marktprijs: Leverancier rekent 13,43% aan bovenop de marktprijs

*(2)Frank energie biedt het contract “Dynamisch Combi” aan alsof de abonnementskost €0/jaar is. Echter kan je dit contract enkel en alleen afsluiten icm het combi gascontract, wat op zijn beurt €25,02/jaar duurder is dan het losse gascontract.

Afhankelijk van hoeveel energie je op jaarbasis afneemt en injecteert kan het een verschil maken of je kiest voor het dynamisch contract van Engie met scherpe prijzen, maar een duur abonnement, of Frank Energie met een goedkoop abonnement maar minder aantrekkelijke prijzen.

Dynamische contacten zijn relatief nieuw, en roepen dus voor velen vragen op:

• Dynamische contracten hebben toch een groter risico op prijsstijgen? Dat is aanwezig, maar voor een variable contract is dat ook zo. (zie hoger) Echter kan je met een dynamisch contract de dure uren ontwijken, waar dat op variabel niet mogelijk is. Uiteraard stuurt de batterij automatisch indien uw contracttype bij ons gekend is.
• Moet je dan elke dag de prijzen raadplegen en uw leven hierop afstemmen? Zeker niet. FlexiO doet het meeste al voor jou, en enkele goede gewoontes zoals niet wassen, drogen, strijken, auto laden, op de typische blokken (7u-9u & 18u-21u) leveren al het meeste resultaat. De thuisbatterij regelt de rest.
• Kan de thuisbatterij ook aankopen én verkopen obv deze dynamische prijzen? Zeker; maar enkel als dat de moeite is. Bij een “retourtje” zitten immers enkele kosten waaronder batterijslijtage, energieverlies, distributie- en andere kosten, enz. Als het echter de moeite is om in 1 of 2 richtingen te gaan handelen zal het systeem dit automatisch doen.
• Welke leverancier is de beste als je een dynamisch contract wenst? Hoewel dit advies onderbouwd is geven wij geen harde garanties, noch aanvaarden wij enige aansprakelijkheid mbt tot uw keuze van leverancier en contracttype. De vraag beantwoorden we op moment van schrijven meestal met: Engie Dynamic. De abonnementskost is bij andere leveranciers soms even hoog, maar Engie rekent geen marge op de energiecomponent. Zit je echter met zeer kleine volumes, dan kan Frank Energie ook goed alternatief zijn.
• Een abonnement van €100/jaar voor een dynamisch contract is duur, toch? Dat kan zo lijken, maar ook andere contracttypes zijn niet vrij van abonnementskosten. Bij sommige vaste contracten (die op vlak van energiecomponent ook al duurder zijn) bedraagt de abonnementskost soms ook €60. De meerprijs bij een dynamisch contract is dus niet de volle €100, maar eerder zo’n €50 per jaar.
• Wat als iedereen een dynamisch contract zou hebben? Dat zou zeer goed nieuws zijn. Dat zou immers betekenen dat de vraagzijde beter afgestemd kan worden op de aanbodzijde, en dat we een veel vlakkere prijscurve zouden zien. Bovendien verlaagt dit ook de noodzaak aan gascentrales wat uiteraard een goede zaak is. Inspelen op dynamische prijzen is een vorm van (langere termijns) flexibiliteit, al zetten we ook in op real-time flexibiliteit waarbij we ook waarborgen van het elektriciteitsnet niet te overbelasten.

Enkele succesvoorbeelden

Op deze grafiek zien we zéér grote prijsvariaties binnenin 1 dag. De variaties zijn zò groot dat het voldoende rendabel is om te kopen bij lage (en gratis) prijzen, om nadien weer te verkopen bij hoge prijzen. Alles verloopt automatisch, zonder manuele tussenkomst, noch input vanuit de gebruiker.

Hier zien we een stralende dag, zonovergoten. Onze weersvoorspelling wist dat er meer dan genoeg zon zou zijn om de thuisbatterij te vullen. Zodra de zon op komt blijft de thuisbatterij dus leeg, en wordt alle zonne-energie verkocht. pas wanneer de prijzen te laag zijn, rond de middag, wordt de zon gestockeerd in de thuisbatterij. Wanneer de batterij vol zit zijn de goedkoopste uren voorbij en kan de zonne-energie terug duurder vermarkt worden.

Energierapport

De thuisbatterij kan veel, maar ze kan ook niet alles. In een maand zoals september zal je nog steeds injectie hebben wanneer de thuisbatterij vol zit, en er zal ook nog steeds aankoop plaatsvinden wanneer je bvb. de auto aan het laden bent. De thuisbatterij zit in op zelfconsumptie, maar waar die ontoereikend is ben je nog steeds aangewezen op de energiemarkt. De volumes die dan buiten de batterij stromen kwamen voor een gezin in september op onderstaande resultaten uit.

In september 2023 zien we voor deze klant dat de aankoop plaatsvond tegen gemiddeld 5,81 cent/kWh terwijl de injectie voor deze klant maar liefst 13,15 cent/kWh waard was, meer dan het dubbele dus! (opnieuw: enkel energiecomponent, je dient hierbij wel nog steeds transport, distributie, heffingen, enz te rekenen)

Kortom: Dynamische contracten zijn op alle vlakken een win-win situatie, en zijn ook echt de contracten van de toekomst. Bovendien betaal je op élk moment de correcte prijs voor wat je koopt, en krijg je een eerlijke prijs voor wat je terug injecteert.

Nog vragen? Laat ons iets weten, en we staan je graag bij.

Special thanks gaan uit naar Kris Voorspools van 70GigaWatt Consulting.

Disclaimer

• De adviezen in deze blog zijn goedbedoeld, maar niemand kan de toekomst voorspellen. Alle aansprakelijkheid mbt dure facturen wordt geweigerd.
• In dit artikel wordt getracht om volledig te zijn, maar ook om alles verstaanbaar uit te leggen. Sommige aspecten blijven hierdoor achterwege en zijn onvolledig of iets te kort door de bocht. Voor diepgaandere vragen kan u ons steeds mailen.
• Alle links, prijzen, enzoverder zijn gebaseerd op moment van schrijven, wat november 2023 is. Deze info kan in de toekomst dus verouderd lijken, of gewijzigd zijn.
• Alle vermelde prijzen zijn excl. btw.