Stroomprijs, nettarief, prosumententarief, nieuwe netvergoeding, capaciteitstarief,… Ziet u ook door het bos de bomen niet meer? Onze energiefactuur is ingewikkeld. Dat weten we al lang, en er wordt maar niets aan gedaan. De toekomst brengt bovendien nog extra rekenmethodes waardoor het er niet eenvoudiger op wordt. Hieronder vindt u klaar en duidelijk hoe alles werkt, en gefactureerd wordt. 

Hieruit wordt meteen duidelijk dat onze factuur voor het grootste deel uit nettarieven bestaat. Waarom is dit zo hoog, en waar gaat dit geld heen?

• Aanleg & onderhoud stroomkabels Fluvius
• Aanleg & onderhoud van de hoogspanningsleidingen
• Transformatorhuisjes die in elke wijk te vinden zijn
• Onderhoud transfo’s
• Netverliezen
• Technici die 24/7 paraat staan bij stroompannes
• Straatverlichting
• Sociaal energietarief
• uitbetalen groenestroomcertificaten
• …

De stroom zelf (excl. WKK & Bijdrage groene stroom) bedraagt slechts zo’n 22% van onze factuur. Door zelf stroom op te wekken kon je tot 2015 echter 100% van je factuur ontlopen. Dit was niet eerlijk ten opzichte van netgebruikers die geen zonnepanelen hadden: iedereen heeft immers het net en de technici nodig, straatverlichting is er voor ons allemaal enz. Sinds 2015 zijn er dus verschillende structuren in werking getreden om te zorgen voor een eerlijke verdeling van de netkosten. 

Tot 2015: gratis netgebruik

Aanrekening van bijna alle kosten gebeurde op basis van de netto-afname; met andere woorden: de tellerstand na een volledig jaar afnemen & injecteren. Had je na een jaar netto niks verbruikt? Dan hoefde je ook (bijna) niks te betalen. 

2015-2020: Prosumententarief

Meer en meer huishoudens plaatsen zonnepanelen. De kosten voor aanleg en onderhoud voor distributienetten stijgen, en de inkomsten daalden door minder netto-afname. Daarom heeft de VREG het prosumententarief ingevoerd. Dit is een forfaitaire bijdrage voor het gebruik van het net. 

Per distributienetbeheerder geldt een ander tarief per kW aan vermogen van de omvormer. Dit is doorgaans €80-€110/kW/jaar. Het idee is eenvoudig: door de analoge teller (wieltje) die terugdraait is het niet mogelijk om na te gaan hoeveel gebruik er wordt gemaakt van het net. 2000kWh injecteren in de zomer en opnieuw 2000kWh afname in de winter is netto nul, maar veroorzaakte wel heel wat transport. Studies bepaalden een gemiddeld (forfaitair) transport op basis van het omvormervermogen. Op die manier konden ook prosumenten een eerlijke bijdrage leveren. 

2019 – 2020: Keuze prosumententarief vs. werkelijke kosten

De digitale meter kan perfect bijhouden hoeveel energie er wordt afgenomen van het net, en hoeveel geïnjecteerd wordt. Of je nu veel transporteert, of slechts zeer weinig: een forfait is een forfait en is dus voor iedereen even veel. Dit zit scheef, en dus kan je vanaf 2019 kiezen voor het systeem van werkelijke transportkosten: wie zijn verbruik aanpast aan de zonne-opbrengst kan hiervoor beloond worden. Transporteer je weinig, dan betaal je ook weinig.

Zoals hierboven aangehaald: De energieprijs is (EDIT 2022: was) slechts een klein deel van onze factuur. Het grootste deel zijn (waren) transportkosten. Hieronder geven we een rekenvoorbeeld (relevant voor de periode 2019-2020) met volgende gegevens:

• Jaarverbruik: 4000kWh
• Jaaropbrengst: 3500kWh (omvormer 3,6kW)
• netto-afname: 4000-3500 = 500kWh
• Ogenblikkelijk verbruik: 900kWh (+/- 25% van de opwekking)
• injectie + afname op later moment: 3500-900 = 2600kWh

Situatie zonder zonnepanelen

• Energie + netgebruik: 4000 kWh * €0,29 = €1160

Situatie zonnepanelen + prosumententarief:

• Energie + netgebruik: 500 kWh * €0,29 = €145
• Netgebruik: 3,6kW (omvormer) * €105,94 (Gaselwest 2020) = €381,38

Situatie zonnepanelen + werkelijke transportkosten:

• Energie + netgebruik: 500 kWh * €0,29 = €145
• Netgebruik: 2600kWh * €0,19 (werkelijke transportkost) = €494

Keuze voor het prosumententarief is in dit specifieke geval voordeliger.

Situatie zonnepanelen & Thuisbatterij 5,8kWh + werkelijke transportkosten:

• Ogenblikkelijk verbruik stijgt tot 80% (= 2800kWh)
• injectie + afname op later moment daalt: 3500-2800 = 700kWh
• Energie + netgebruik: 500 kWh * €0,29 = €145
• Netgebruik: 700kWh * €0,19 (werkelijke transportkost) = €133

Een thuisbatterij zorgt ervoor dat een besparing mogelijk is t.o.v. het prosumententarief. In 2021 kan je in dit geval zo’n €360 uitsparen op 1 jaar tijd.

2021: Werkelijke transportkosten voor iedereen – ook oude PV installaties

Sinds 2021 vallen alle netgebruikers onder een nieuwe tariefstructuur: oude PV-installaties, nieuwe installaties, en ook gezinnen zonder zonnepanelen. Wij focussen op de gezinnen mét zonnepanelen. Door het wegvallen van het prosumententarief betaalt iedereen de volle pot voor zijn bruto-afname. (ongeveer €0,29/kWh) Energie die niet ogenblikkelijk verbruikt wordt kan worden verkocht voor 4-6 cent. Door extra inspanningen te leveren is het mogelijk om minder te betalen. We hernemen bovenstaand rekenvoorbeeld, maar met aangepaste gegevens: De vaatwasser, wasmachine en droogkast worden enkel nog maar overdag gebruikt. het gedeelte “ogenblikkelijk verbruik” stijgt tot 1600kWh, en “injectie + afname op later moment” zakt tot 1900kWh.

• Jaarverbruik: 4000kWh
• Jaaropbrengst: 3500kWh (omvormer 3,6kW)
• Ogenblikkelijk verbruik: 1600kWh
• injectie + afname op later moment: 3500-1600 = 1900kWh
• netto-afname: 4000-3500 = 500kWh
• Bruto-afname: 1900kWh + 500kWh = 2400kWh.

Situatie zonnepanelen + werkelijke transportkosten:

• Ogenblikkelijk verbruik: 1900kWh * €0,00 = €0,00
• Bruto-afname: 2400 kWh * €0,29 = €696
• Injectie: 1900kWh * -€0,05 = -€95
• Som: €696 -€95 = €601

Extra inspanningen zijn noodzakelijk om de factuur te verlagen. Het prosumententarief was voordeliger, maar dit is geen optie meer.

Rechtszaak VREG

De VREG is een onafhankelijke regulator, en deze heeft exclusieve beslissingsbevoegdheid over de tariefstructuren. De Vlaamse overheid heeft alle PV-eigenaars van vòòr 01/01/2021 beloofd dat ze 15 jaar gebruik kunnen maken van het oude systeem met prosumententarief. De overheid heeft daarover geen beslissingsbevoegdheid dus heeft de VREG een rechtszaak opgestart tegen deze beslissing.

Zoals verwacht heeft de VREG deze rechtszaak gewonnen. Vanaf 2021 moeten alle PV-eigenaars de volledige prijs betalen voor hun afname (zo’n 29 cent) terwijl ze voor injectie slechts 4-6 cent onvangen per kWh. Eigengebruik wordt dus zéér belangrijk.

2023: Capaciteitstarief

De klimaatdoelstellingen zijn duidelijk: de CO2-uitstoor moet in sneltempo omlaag. Alles elektrisch is een goede oplossing, al is er 1 groot probleem: onze stroom is véél te duur. Wie elektrisch verwarmt (Warmtepomp) en rijdt (fiets, hybride wagen/full-electric) enz. verbruikt veel stroom. Het kan niet de bedoeling zijn om dit tegen te werken.

Bovendien is het niet de hoeveelheid stroom die bepalend is voor de werkelijke kosten voor de uitbating van het stroomnet, maar wel het vermogen. Een warmtepomp die 24/7 2kW verbruikt zal na 16 weken 5376kWh verbruikt hebben. De impact op het net is laag. Een kerstfeestje buiten met 3 elektrische vuurtjes; 2 frietketels en een oven aan verbruiken al gauw 9kW. De impact op het net is hoog, ook al zal er op het einde van de dag slechts een beperkte hoeveelheid stroom verbruikt zijn. (uiteraard is dit een vereenvoudigde voorstelling)

Een betere weerspiegeling van de kosten is dus niet hoeveel energie er op jaarbasis wordt afgenomen, maar wel welk piekvermogen vereist is per gebruiker.

De transportkosten per kWh zullen aanzienlijk worden verlaagd (vermoedelijk zo’n 3 à 6 eurocent/kWh) maar in plaats komt een capaciteitstarief: vermoedelijk zo’n €40/kW.

Een piek wordt niet bekeken per seconde, maar wel als gemiddelde per kwartier. Verbruik je 1kWh in 15min? Dan bedraagt de piek 1kWh/0,25h=4kW. Per maand wordt de hoogste piek in rekening genomen, met een minimum van 2,5kW. Het rollend gemiddelde van 12maanden ver bepaalt dan de te betalen bijdrage.

Dynamische energieprijzen

Naast de nettarieven zijn er ook nog de energieprijzen zelf, voor het deeltje energie zelf dus. Variabele energieprijzen bestaan al langer op de professionele energiemarkt, maar zijn nu ook beschikbaar voor particulieren. In plaats van een vast tarief voor een jaar, of een variabel tarief per maand of kwartaal kan je dus elk uur een nieuwe energieprijs hebben. De prijzen voor een volledige dag zijn steeds te raadplegen vanaf 14u op de dag ervoor.

Dankzij de digitale meter zouden hier slimme toepassingen aan gekoppeld kunnen worden. Traditioneel zijn bijna alle bedrijven en industrie gesloten op kerstmis en Nieuwjaar. De energieprijzen zakken op dergelijke momenten vaak onder nul: bedrijven worden dan betaald om stroom te verbruiken.  Door variabele stroomprijzen naar particulieren te brengen zou iedereen hier een graantje kunnen in meepikken. Bovendien zorgt dit ook voor een grotere netstabiliteit.

Thuisbatterij

Opslag wordt hoe langer hoe belangrijker. Of het nu gaat om het beperken van transport, of het afvlakken van pieken: sowieso heeft een batterij een positieve impact op het net. T.o.v. het prosumententarief was niet altijd een grote besparing te realiseren, maar t.o.v. het verplichte nieuwe nettarief is een thuisbatterij zeker een voordeel van formaat.

Bovendien kan een thuisbatterij ook noodstroom voorzien in geval van een stroompanne of geplande afschakeling.

Bovendien kan dit al goedkoper dan u denkt: bereken meteen uw prijs.